Türkiye’de Bebek Ölümlerinin Nedensellik Analizi Üzerine Bir Uygulama

Bebek ölümü, bir yılda dünyaya gelen bebeklerin birinci yaşına girmeden çeşitli sebeplerden dolayı hayatını kaybetmesi olarak tanımlanmaktadır. Bebeklerin hayatlarını kaybetmesinde sosyal, ekonomik, kalıtımsal, hastalık gibi etkenler neden olmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’de bebek ölümlerine neden olan sosyal ve ekonomik etkenlerin neler olabileceği hakkında incelemeler yapılmış. Türkiye’de 1990-2021 yılları arasında yıllık veriler alınarak bebek ölümlerinin yaşam beklentisi, doğum oranı, kadınların ilkokula gitme oranı, doktor ve hastane sayısı, kişi başı yıllık gelir ve ülkeye gelen mülteci sayısı ile arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Augmented Dickey Fuller Birim Kök Testi ile çalışmada kullanılan değişkenlerin verileri ilk olarak durağanlaştırmak için birim kökten kurtarılmış, VAR analizine bağlı olarak ile Granger Nedensellik Testi uygulanmıştır. Çalışmada değişkenler arasındaki nedenselliğin incelenmesi dışında tıp alanında son yıllardaki makine ve cihazların geliştirilmesi gibi teknolojik gelişmeler de sağlık sektöründeki etkinliği artıracağı için bebek ölümlerinin minimize edildiği sonucuna varılmıştır.